Wojskowa Centrala Badań Lotniczych

W grudniu 1918 roku powołano w Sekcji Żeglugi Napowietrznej MSWojsk, Dział Naukowo-Techniczny pod kierunkiem płk inż. Jana Wroczyńskiego.

Kolejnymi kierownikami tego działu byli: ppor inż. Mieczysław Pietraszek (1919), ppor inż. Gustaw Mokrzycki (1919), ppor inż. Klemens Filipowski (1920), oraz mjr pil. Stanisław Sarnowski.

W 1919 roku dział zmieniono na Wydział tworząc w nim referaty: silnikowy i płatowcowy. W tym samym roku Władysław Zalewski zaprojektował na zlecenie wydziału samolot WZ-VII, który to projekt odrzucono. Drugi projekt WZ-VIII DeŻePe został przyjęty i jego budowę zlecono Centralnym Warsztatom Lotniczym.

Głównymi zadaniami Wydziału było typowanie zakładów do produkcji samolotów, oraz kontrola materiałów, budowy samolotów i opracowywanie warunków technicznych dla budowanych maszyn.

11 listopada Wydział Naukowo-Techniczny Departamentu Żeglugi Napowietrznej przemianowano na Wojskową Centralę Badań Lotniczych.

Pierwszym kierownikiem był ppłk doc.inż. Zdzisław Zych-Płodowski.

Podstawowymi zadaniami tej jednostki było badanie sprzętu lotniczego, odbiór samolotów, oraz nadzór nad produkcją.

W latach 1922-1923 WCBL posiadało własne laboratorium aerodynamiczne. Ponadto w roku 1922 powołano następujące komórki: Oddział Prób Materiałów Lotniczych, oraz Oddział Prób Maszyn Lotniczych (z referatami: płatowcowym i silnikowym).

W roku 1922 jeden z pracowników WCBL kpt. inż. Jan Wołoski zaprojektował samolot samostateczny, który jednak nie został zaakceptowany.

Rok 1922 przyniósł także zmiany strukturalne. Z WCBL wyodrębniono Kierownictwo Centralnych Zakładów Lotniczych, któremu podlegały następujace jednostki: Składy CZL, WCBL, oraz Centralne Warsztaty Lotnicze.

WCBL oprócz opiniowania zgłaszanych projektów oraz projektowania własnych maszyn i przeróbek samolotów na potrzeby polskiego lotnictwa wajskowego i cywilnego, opracowywało także przepisy i wymagania techniczne. Przykładem takim może być wydanie w 1923 roku "Instrukcji do kontroli wojskowej w fabrykach płatowców".

W tym samym roku przy zatrudnionych 12 osobach określono podstawowe zadania WCBL na :

• badanie sprzętu lotniczego
• próby odbiorcze nowych typów maszyn
• nadzór techiczny nad produkcją

Opiniowano nastepujące zgłoszone projekty:

• Traktor rektywny Pyro, M.Krajewskiego z Warszawy, który był silnikiem rakietowym do pionowego startu maszyny
• Projekt sterowania samolotu radiem, T.Wiśniowskiego z Poznania

• jako hamownię silników
• z agregatem prądotwórczym
• do przewozu skrzydeł

W nastepnym roku Jerzy Drzewiecki uzyskał zatwierdzenie dokumentacji do samolotu JD-2. Opracowano też samolot WZ-X w biurze konstrukcyjnym podlegającym WCBL (zespół Zalewski Władysław, Grzeszczyk Szczepan, Uszacki Antoni).

Wiosną 1926 r. wykonano pierwsze w Polsce próby statyczne samolotów Bartel BM-2 i JD-2.

W połowie 1926 r. komendant Zych-Płodowski przeszedł na etat zastępcy szefa Departamentu Lotnictwa MSWojsk. W tym samym roku zakończyło się funkcjonowanie WCZL jako takiego i przemianowano go na Instytut Badań Technicznych Lotnictwa.

Źródła:

• Andrzej GLASS, "Polskie konstrukcje lotnicze, tom I", wyd. Stratus, Sandomierz 2004
• Andrzej MORGAŁA, "Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924", Bellona Lampart, Warszawa 1997
• Mariusz Wojciech MAJEWSKI, "Samoloty i Zakłady Lotnicze II Rzeczypospolitej", ZP Poligrafia, Warszawa 2006
• Praca zbiorowa, "Ku Czci Poległych Lotników", Warszawa 1933