1926 Rajd do Tokio

Lot rajdowy do Tokio.

Wykonany przez załogę w składzie: por. Bolesław Orliński, sierż.mech. Leon Kubiak.

Przelot początkowo miał wykonać
Deprecated: strlen(): Passing null to parameter #1 ($string) of type string is deprecated in /home/serwer788/www/shinden.org/av_hist/php_rout/func_menu.php on line 252
płk Ludomił Rayski. Jednakże po powołaniu go na stanowisko Szefa Departamentu Aeronautyki MSWojsk. cofnięto mu zgodę na ten przelot.

W ramach zastępstwa zaproponowano początkowo por.Kazimierza Kalinę. Jednakże z powodu braku wymaganej znajomości języka rosyjskiego nie mógł on wykonać tego przelotu.

Ostatecznie propozycję złożono por.pil. Bolesławowi Orlińskiemu.

Przelot miał się rozpocząć w Paryżu z lotniska Villacoublay na nowym samolocie
Deprecated: strlen(): Passing null to parameter #1 ($string) of type string is deprecated in /home/serwer788/www/shinden.org/av_hist/php_rout/func_menu.php on line 252
Potez XXV (silnik Reanult V) na początku maja 1926 r.

Planowana trasa lotu obejmowała następujące miasta:

• Paryż
• Warszawa
• Moskwa
• Kazań
• Omsk
• Krasnojarsk
• Czyta
• Harbin
• Seul
• Tokio

Załoga po przygotowaniu się do trasy dotarła do wytwórni w Albert nocnym pociągiem 12/13 maja 1926 r. Bolesław Orliński zaraz po przyjeździe udał wraz z polskim mjr obs.inż. Czesławem Filipowiczem do wytwórni w Albert.

18 maja odebrano w Villacoublay gotowy samolot. Po wykonaniu dwóch lotów odbiorczych (1 godzinnego i 5-cio godzinnego) por. Orliński zdecydował się na start 19 maja o godz. 06:00.

19 maja przy przekraczaniu linii Renu spadły obroty silnika, co wymusiło nie planowane lądowanie w Strassburgu. Podczas kontroli silnika wykryto wodę w gaźniku. Po starcie ze Strassburga ponownie spadły obroty i konieczne było lądowanie awaryjne w przygodnym terenie 12 km koło Cheb.

Samolot Potez XXV został poważnie uszkodzony, a załoga wróciła pociągiem do Warszawy.

Po powrocie do Warszawy por. Bolesław Orliński zgłosił płk Ludomiłowi Rayskiemu propozycję wykonania przelotu do Tokio na samolocie
Deprecated: strlen(): Passing null to parameter #1 ($string) of type string is deprecated in /home/serwer788/www/shinden.org/av_hist/php_rout/func_menu.php on line 252
Breguet XIX na którym
Deprecated: strlen(): Passing null to parameter #1 ($string) of type string is deprecated in /home/serwer788/www/shinden.org/av_hist/php_rout/func_menu.php on line 252
płk Rayski wykonał
Deprecated: strlen(): Passing null to parameter #1 ($string) of type string is deprecated in /home/serwer788/www/shinden.org/av_hist/php_rout/func_menu.php on line 252
przelot wokół Morza Śródziemnego.

Propozycja ta została przyjęta i samolot poddano przeglądowi generalnemu. Ambasada Japonii zasugerowała jedynie przeniesienie lotu na koniec sierpnia z racji występowania we wcześniejszym okresie cyklonów tropikalnych.

Samolot został gruntownie przejrzany i wyremontowany. Na polecenie Bolesława Orlińskiego namalowano na tym samolocie symbol 113 eskadry myśliwskiej z Lidy.

W połowie sierpnia samolot został oblatany po remoncie. Silnika nie wymieniono, a jedynie poddano go gruntownemu przeglądowi i wymianie części zużytych elementów na nowe.

Wykonano 12-godzinny przelot testowy na trasie :

• Warszawa
• Kraków
• Poznań
• Grudziądz
• Warszawa

Samolot był przygotowany do lotu rajdowego. Nawet siedzenie pilota było tak naprawdę zbiornikiem paliwa. Należy też mieć na uwadze, że załoga nie miała na wyposażeniu spadochronów, radia i pilota automatycznego.

Start do lotu rajdowego zaplanowano na 27 sierpnia 1926 r. o godz. 06:00.

Planowana trasa miała następujące punkty lądowania:

• Warszawa
• Moskwa
• Kazań
• Omsk
• Krasnojarsk
• Czyta
• Harbin
• Mukden
• Seul
• Tokio

Najdłuższy z dziennych etapów liczył 1900 km, najkrótszy 400 km.

Polska załoga wylądowała w Tokio 5 września 1926 r. Podjęto ich z honorami oraz odznaczono orderami Wschodzącego Słońca.

Po przylocie na Wyspy Japońskie samolot miał być rozmontowany, a załoga miała wrócić koleją do Polski. W trakcie pobytu w Japonii por.Bolesław Orliński uzyskał od
Deprecated: strlen(): Passing null to parameter #1 ($string) of type string is deprecated in /home/serwer788/www/shinden.org/av_hist/php_rout/func_menu.php on line 252
płk Ludomiła Rayskiego pozwolenie na powrotny przelot.

Samolot przeleciał na lotnisko w okolicy Osaka.

Odlot nastąpił 13 września. Podczas przelotu do Seulu silny wiatr zepchnął samolot na ok.100 km od planowanej trasy. Dzięki spostrzeżeniom sierż.mech. Leona Kubiaka wylądowano na docelowym lotnisku w Seulu.

Po starcie z Seulu samolot musiał lądować w najbliższym możliwym terenie, którym okazała się mała stacja kolejowa w Mandżurii przy granicy ze Związkiem Radzieckim. Powodem było pęknięcie rurki olejowej i wyciek oleju z instalacji. Brakujący olej zakupiono u ... lokalnego aptekarza i następnego dnia wystartowano do Czyty.

Niestety kilkuminowa praca silnika przy zerowym ciśnieniu w instalacji olejowej spowodowała wytopienie się elementów łożysk wału głównego. Od tego czasu mechanik na każdym postoju znajdował w filtrze oleju opiłki metalu z łożysk a silnik stopniowo tracił parametry.

Po 40 minutach lotu ciśnienie w instalacji olejowej zaczęło ponownie spadać. Wylądowano na najbliższym możliwym terenie. Była to stacja kolejowa przy miejscowości Byrka. Sierż. Leon Kubiak drugi raz uszczelnił przewód olejowy.

Usterka została ostatecznie naprawiona i czekano na przywiezienie beczki oleju. W trakcie oczekiwania na jej dostarczenie, samolot tuż przed zakończeniem pełnego kotwiczenia został poderwany przez gwałtowny podmuch wiatru i uderzył w płot.

Samolot na pierwszy rzut oka miał pęknięte śmigło, oraz ułamaną część lewego dolnego płata.

Po wstępnych oględzinach płatowca i przejrzeniu części silnikowej przez kilku przybyłych z jednostki lotniczej w Czycie mechaników radzieckich, podjęto się naprawy samolotu.

Pęknięte śmigło zalano klejem i okręcono drutem. Ułamany płat obcięto i zabezpieczono płócienne poszycie. Płat z drugiej strony odarto z takiej samej powierzchni poszycia, dla zrównoważenia siły nośnej.

Po wykonaniu prowizorycznego remontu, por.Orliński wykonał testowy lot po którym zdecydował o dalszej kontynuacji rajdu.

W Czycie samolot wzbudził niekłamaną sensację. Silnik jednak stopniowo tracił parametry, a z filtra oleju po każdym lądowaniu wybierano opiłki metalu.

Na odcinku Moskwa-Warszawa przestał działać jeden z cylindrów silnika.

Pomimo tej trudności załoga bezpiecznie wylądowała 25 września 1926 r. na lotnisku w Warszawie. Na lądującą załogę oczekiwały tłumy.

Specjaliści z IBTL po wykonaniu przeglądu samolotu, stwierdzili że sworznie mocujące łoże silnika do kadłuba, były mocno uszkodzone. Sam silnik mógł się w każdej chwili oderwać.

Cała powrotna trasa miała ostatecznie nastepujące punkty lądowań:

• Osaka
• Heiko
• Seul
• st kol. w Mandżurii
• Byrka
• Czyta
• Irkuck
• Krasnojarsk
• Omsk
• Kazań
• Moskwa
• Warszawa

Fotografie / ilustracje:

Źródła:

• Andrzej GLASS, Wiesław BĄCZKOWSKI "Barwa w lotnictwie polskim. Samoloty słynnych przelotów 1925-32", WKiŁ Warszawa 1990
• Janusz KĘDZIERSKI, "Zapomniane rekordy", WMON, Warszawa 1983
• Tomasz J.KOWALSKI, "TBiU nr 44 Samolot Breguet XIX", WMON, Warszawa, 1977