Zbierański i Cywiński

W roku 1909 z inicjatywy Koła Awiatorów przy Stowarzyszeniu Techników w Warszawie Czesław Zbierański wyjechał do Paryża w celu zapoznania się z ówczesnym stanem techniki lotniczej.

Kiedy wrócił do kraju zaprojektował drewniany samolot ze śmigłem ciągnącym, co było swoistym novum stosowanym w technice lotniczej. Układ ze śmigłem ciągnącym został rozpowszechniony później przez samoloty Breguet.

Po zatwierdzeniu projektu przez Koło Zbierański zaczął realizować we Francji zakup materiałów potrzebnych do budowy płatowca. W trakcie zakupów konstruktor konstruktor zdecydował się na zastosowanie rur stalowych do budowy kadłuba samolotu (po obejrzeniu płatowca Voisin'a).

Korekty w projekcie pod kątem zastosowania rur stalowych w miejsce elementów drewnianych zostały dokonane przez Stanisława Cywińskiego. Wraz z wprowadzeniem zmian konstrukcyjnych do projektu Cywiński stał się współkonstruktorem projektu.

Kadłub samolotu był budowany w lecie 1910 roku w szopie na terenie fabryki lamp E.Krzemińskiego przy ul. Solec 103 w Warszawie. Po wybudowaniu hangarów Warszawskiego Towarzystwa Lotniczego Awiata na Polach Mokotowskich (jesień 1910 r.) budowę przeniesiono do hangaru nr 1 i tam ukończono budować cały samolot.

Jesienią tego samego roku zakupiono silnik, który był wystawiany na wystawie lotniczej w Łodzi w marcu 1911 roku.

Po powrocie silnika z wystawy (podczas którego został lekko uszkodzony) zabudowano go w samolocie i przystąpiono do prób. Niestety podczas pierwszej próby wzlotu źle podłączone przewody iskrownika spowodowały zapalenie się benzyny i spalenie części poszycia samolotu, którego pilotem był Cywiński. Samolot został wyremontowany jeszcze w lecie tego samego roku.

25 września 1911 roku samolot Zbierańskiego i Cywińskiego został oblatany przez polskiego pilota Michała Scipio del Campo na którym wykonał cztery okrążenia Pól Mokotowskich w przeciągu 15 minut.

Podczas przejęcia majątku Awiaty przez wojsko rosyjskie na poczatku 1912 roku samolot został fikcyjnie wykupiony przez rosyjskiego porucznika Krachowieckiego. Cywiński wymontował silnik, a płatowiec został przekazany przez Zbierańskiego Związkowi Awiatycznemu Słuchaczy Politechniki Lwowskiej.

Samolot był od 1912 roku wystawiany na Oleandrach w Krakowie, a od 1913 roku był magazynowany. W 1914 roku na początku IWŚ samolot spłonął podczas pożarów terenów wystawowych. Była to druga udana konstrukcja polska (po Jaskółce Libańskiego) zbudowana na ziemiach polskich.

Samolot Zbierański i Cywiński był jednomiejscową konstrukcją mieszaną, w układzie dwupłata. Kadłub kratownicowy z rur stalowych łączonych śrubami. Rury były usztywnione poprzez wbicie w nie prętów jesionowych. Płaty drewniane pokryte płótnem. Stery drewniane kryte płótnem. Załogę samolotu Zbierański i Cywiński stanowił pilot.

Inne fotografie / ilustracje:

Silnik	ENV-D
Moc [KM]	39
Rozpiętość [m]	10
Długość [m]	8,5
Wysokość [m]	3,3
Powierzchnia nośna [mkw]	31
Masa własna [kg]	240
Masa całkowita [kg]	340
Obciąż. pow. skrzydeł [kg/mkw]	11
Obciążenie mocy [kg/KM]	8,7
Prędkość maks. [km/h]	70
Czas lotu [godz, min]	1,30

Źródła:

• Andrzej GLASS "Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939", WKiŁ, Warszawa 1977
• Andrzej GLASS "Polskie skrzydła", Interpress, Warszawa 1984
• Andrzej GLASS, Krzysztof CIEŚLAK "Barwa w lotnictwie polskim", tom I, WKiŁ 1985