PWS-26

Polski samolot szkolny zaprojektowany przez polskiego inżyniera Augustyna Bobka-Zdaniewskiego. Samolot ten był uwieńczeniem serii samolotów PWS-12, -14, -16 i -16bis. Projekt konstrukcji samolotu zaczęto na początku 1935 roku, a pod koniec tego samego roku był już gotowy prototyp. Latem 1936 roku przeprowadzono próby prototypu w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa.

W stosunku do swego poprzednika PWS-16bis miał wzmocnioną konstrukcję płatowca co pozwalało na wykonywanie na tej maszynie lotów nurkowych. Dodatkowo samolot ten mógł wykonywać pełną akrobację i loty odwrócone. Innymi atutami tej maszyny było umożliwienie wykonywania lotów z zakrytą kabiną, oraz montaż uzbrojenia (karabinu maszynowego, wyrzutników bomb i fotokarabinu)

Samolot został wprowadzony do produkcji w 1936 roku. Do końca sierpnia 1939 roku wyprodukowano 320 sztuk samolotów tego typu.

W 1937 roku wprowadzono PWS-26 do użytku w wojskowym szkolnictwie lotniczym. Zostały wówczas zaopatrzone w te samoloty następujące szkoły:

• CWL nr 1 w Dęblinie,
• CWL nr 2 w Krośnie,
• Wyższa Szkoła Pilotażu w Grudziądzu.

Samoloty te służyłu głównie do szkolenia pilotów II stopnia. Przed wybuchem II WŚ na samolotach PWS-26 szkolono także grupę pilotów bułgarskich (w 1939 roku) z powodu zakupienia przez ten kraj samolotów rozpoznawczych PZL P-43.

Podczas walk we wrześniu 1939 roku samoloty te slużyły w jednostkach rozpoznawczych i łącznikowych. Po kampanii wrześniowej część samolotów tego typu została przejęta i używana przez Związek Radziecki, Rumunię oraz Niemcy. Dodatkowo w Niemczech samoloty te były remontowane i sprzedawane do innych państw układu Osi.

Obecnie jedyny oryginalny egzemplarz samolotu tego tego typu stoi w Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie. Jest to egzemplarz samolotu o numerze seryjnym 81-123. Podczas IIWŚ został przejęty przez wojska niemieckie (z oznaczeniem VG+AS) i był wystawiany na ekspozycji Muzeum Lotnictwa w Berlinie. W 1945 został pozostawiony przez Niemców koło Czarnkowa w byłym województwie poznańskim. Po wojnie został wyremontowany w OWL w Poznaniu i używano go w lotnictwie cywilnym w latach 1950-1953 ze znakami SP-AJB. Po skreśleniu go ze stanu lotnictwa cywilnego był przechowywany w magazynach Muzeum Techniki we Wrocławiu. Po utworzeniu Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie, egzemplarz ten został przeniesiony do krakowskiego muzeum . W roku 1998 został wyremontowany i może obecnie wykonywać kołowanie z uruchomionym silnikiem.

Samolot ten był jednosilnikową,dwupłatową i dwumiejscową maszyną. Kadłub był spawany z rur stalowych usztywnionych dodatkowo cięgnami. Pokrycie kadłuba stanowiło płótno, oraz blacha aluminiowa i stalowa (w silnikowej części kadłuba). Skrzydła były konstrukcji drewnianej. Były kryte płótnem i sklejką. Płaty (górny i dwa dolne) były usztywnione stalowymi rozpórkami i cięgnami. Usterzenie miało konstrukcję drewnianą krytą płótnem (stateczniki) i sklejką (stery). Podwozie głowne było stałe i składało się z dwóch kół z niezależnymi hamulcami. Dodatkowo PWS-26 miał w części ogonowej płozę obrotową. Samolot był wyposażony w śmigło drewniane dwułopatowe o stałym skoku. Uzbrojenie bombowe samolotu składało się z dwóch wyrzutników pneumatycznych bomb 1x12 wz.1937. Do szkolenia strzeleckiego stosowano km Vickers lub km wz 33 kal.7,92 mm konstrukcji inż. Bolesława Jurka strzelający pomiędzy cylindrami silnika i zamocowany na lewej burcie kadłuba. Dodatkowo samolt można było w razie potrzeby wyposażyć w demontowalny fotokarabin K-28 umieszczany na krawędzi natarcia dolnego płata. Załogę samolotu PWS-26 stanowił instruktor i uczeń-pilot.

Inne fotografie / ilustracje:

Silnik	Wright WhirlwindJ-5b
Moc [KM]	220
Rozpiętość [m]	9,0
Długość [m]	7,0
Wysokość [m]	2,9
Powierzchnia nośna [mkw]	25,0
Masa własna [kg]	885
Masa całkowita [kg]	1170-1240
Obciąż. pow. skrzydeł [kg/mkw]	47-48,4
Obciążenie mocy [kg/KM]	5,28
Prędkość maks. [km/h]	201
Prędkość wznosz. [m/s]	4,1
Pułap [m]	4 200
Zasięg [km]	460

Źródła:

• Andrzej GLASS "Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939", WKiŁ, Warszawa 1977
• Bartłomiej BELCARZ, "TBiU nr 143 Samolot szkolno-akrobacyjny PWS-26", WMON, Warszawa 1990
• Jerzy B. CYNK, "Wrzesień 1939 - Siły lotnicze Polski i Niemiec", WKiŁ, Warszawa 1989
• Tadeusz CHWAŁCZYK, Andrzej GLASS, Biblioteczka Skrzydlatej Polski "Samoloty PWS", WKiŁ, Warszawa 1990
• Tadeusz KRÓLIKIEWICZ, "Polski samolot i barwa", WMON, Warszawa 1990
• Zbiory własne autora, Muzeum Lotnictwa Polskiego, Kraków 2000