Fokker F-VIIb/3m

Trójsilnikowy samolot pasażerski będący rozwinięciem jednosilnikowej wersji samolotu Fokker F-VIIa/1m. Pierwsza trójsilnikowa maszyna bazująca na F-VIIa/1m powstała tuż przed konkursem na niezawodność samolotów komunikacyjnych H.Forda, rozegranym w USA w 1925 r. Samoloty w takiej konfiguracji były oznaczane jako F-VIIa/3m.

Pierwszy lot samolotu w tej wersji (F-VIIa/3m) wykonano 4. września 1925 r. Pilotem był Anthony Fokker. Samolot ten był także przez niego pilotowany podczas wspomnianego konkursu w USA (który to wygrał). Egzemplarz konkursowy F-VIIa/3m został zakupiony przez Henry'ego Ford'a. Użyto go później do udanego przelotu nad Biegunem Północnym (9. maja 1926 r.) z nazwą własną "Josephine Ford".

Wspomniane sukcesy ugruntowały popularność tego typu samolotu.

Innymi znanymi przelotami wykonanymi na tym type samolotu były:

• przelot na trasie USA-Hawaje (1927)
• przelot pocztowy Amsterdam-Batawia (ob. Jakarta) (1927)
• przelot USA-Europa (pil. J.Byrd) (1927)
• przelot USA-Australia (pil. Kingsford i Smith) (1928)
• przelot USA-Europa (pil. A.Earhart, wersja pływakowa) (1928)

W 1925 r. rozpoczęto produkcję odmiany ze zwiększoną rozpiętością skrzydeł o 2,4 m. Ostatecznie od 1928 r. otrzymała ona oznaczenie F-VIIb/3m.

Łącznie wyprodukowano 154 samoloty w tej wersji (wliczając produkcję licencyjną w Belgii, Wielkiej Brytanii, Polsce, oraz USA). Ostatnie egzemplarze były jeszcze w użyciu w RPA w 1953 r.

W dn. 27.lutego 1928 r. został zakupiony do Polski (przez Polską Misję Wojskową Zakupów w Paryżu), jeden egzemplarz samolotu wraz z prawami licencyjnymi do produkcji 30 egzemplarzy.

Zakupiony egzemplarz (nr fabr. 5057), po zakończeniu wymaganych przeróbek do przelotu przez Atlantyk, został dostarczony do kraju lotem 28. maja 1928 r. Samolot dostał rejestrację P-PAAA. Rozbito go podczas lotu rekordowego do Bagdadu.

Produkcję licencyjną podjęto w Zakładach Mechanicznych Plage & Laśkiewicz.

Wyprodukowano 10 egzemplarzy dla PLL "Lot" i 20 dla lotnictwa wojskowego.

Samoloty cywilne dostały rejestracje (SP-ABA, -ABB, -ABC, -ABD, -ABE, -ABF, -ABG, -ABH, -ABI, -ABK).

Egzemplarz SP-ABC został sprzedany do Belgii via zakłady Fokkera.

Wersje cywilne przechodziły kilka modyfikacji.

W 1930 r. dodano dodatkowe boczne szyby w kabinie załogi. Egzemplarz SP-ABA przebudowano na potrzeby fotogrametryczne. W nastepnym roku zmieniono koła podwozia głównego na większe, zainstalowano radiostacje pokładowe, oraz dodano przednie osłony na silniki.

W latach 1934-35 wymieniono w pięciu egzemplarzach silniki na P&W Wasp Junior ze śmigłami metalowymi Hamilton Standard, powiększono kabiny do 10 miejsc pasażerskich, oraz zmieniono rejestracje zmodyfikowanych egzemplarzy (SP-ABC na SP-AOG, SP-ABF na SP-AOE, SP-ABH na SP-AOF, SP-ABK na SP-AOC, SP-ABI na SP-AOT). Projekt zmian opracował inż.Franciszek Misztal z PLL Lot.

W 1934 r. odkupiono od polskiego lotnictwa wojskowego trzy egzemplarze w wersji wojskowej F-VII3mW. Po wykonaniu remontu, weszły do użytku w 1935 r. jako SP-AMI, SP-AMH i SP-AMK.

Samolot SP-AOF skasowano w 1936 r. Sprzedano też do lotnictwa wojskowego trzy egzemplarze (SP-ABA, -ABB, -ABD).

W 1937 r. egzemplarz SP-AMH został przebudowany na dwusilnikową wersję fotogrametryczną Fokker F-VIIb/2m.

W następnym roku skasowano SP-AOE, a armia zakupiła samoloty SP-ABE, SP-ABG, SP-AMK (zmodyfikowany na wersję aerofoto), oraz SP-AOT. Samolot SP-AOL przebudowano na wariant transportowy.

Ostatecznie pod koniec 1938 r. w użytku cywilnym były tylko cztery egzemplarze SP-AMH (przebudowany ponownie na trójsilniikowy), SP-AMI, SP-AOC, i SP-AOG.

W wrześniu 1939 r. SP-AOC został zniszczony na lotnisku Warszawa Okęcie. Pozostałe trzy egzemplarze przeleciały do Rumunii.

Samolot Fokker F-VIIb/3m był dziesięciomiejscowym samolotem o konstrukcji mieszanej w układzie górnopłata.

Kadłub spawany z rur stalowych, kryty płótnem. Pasażerowie mieli ogrzewaną kabinę wraz z toaletą.

Podwozie stałe, dwukołowe wraz z płozą ogonową z amortyzacją ze sznura gumowego.

Skrzydła drewniane, kryte sklejką.

Załogę samolotu Fokker F-VIIb/3m stanowili dwaj piloci. Samolot zabierał ośmiu pasażerów. (po modyfikacji w Polsce dziesięciu)

Inne fotografie / ilustracje:

Silnik	Wright J-5a Whirlwind (gwiazdowy)	Pratt & Whithey Wasp Junior TB (gwiazdowy)
Moc [KM]	240	400
Rozpiętość [m]	21,71	21,71
Długość [m]	14,56	14,56
Wysokość [m]	3,9	3,9
Powierzchnia nośna [mkw]	67,6	67,6
Masa własna [kg]	3020	3370
Masa całkowita [kg]	5000	5500
Prędkość maks. [km/h]	185	200
Prędkość wznosz. [m/s]	2,7	3,7
Pułap [m]	3 000	4 000
Zasięg [km]	1200	900

Źródła:

• Andrzej GLASS, "Polskie konstrukcje lotnicze, tom III", wyd. Stratus 2008
• Andrzej GLASS "Polskie skrzydła", Interpress, Warszawa 1984
• Andrzej MORGAŁA, "Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939", Bellona Lampart, Warszawa 2003
• Adam JOŃCA, "Barwa w lotnictwie polskim", tom II, WKiŁ Warszawa 1985
• Mieczysław MIKULSKI, Andrzej GLASS, "Polski transport lotniczy 1918-1978"
• John STROUD, "European Transport Aircraft since 1910", Putnam, London 1966
• Vaclav NEMECEK, Jaroslav VELC, "Samoloty", wyd.Sport i Turystyka, Warszawa 1988