Bronisławski I i Bronisławski II

Samoloty opracowane przez dr.inż. Bolesława Bronisławskiego - Polaka zamieszkałego w Paryżu.

Samoloty te wyróżniały się oryginalnym systemem sterowania w płaszczyźnie poprzecznej eliminującym stosowanie lotek i skręcania końcówek skrzydeł.

System ten został wypróbowany w połowie 1911 roku na samolocie H.Farman III. Na końcach skrzydeł tego samolotu zostały zamontowane pionowe rury z prostopadle do nich umieszczonymi pięcioma małymi płaszczyznami ustawionymi skośnie względem poziomu.

Poprzez ruch drążka sterowego można było sterować obrotem rury. Elementy w położeniu neutralnym były ustawione wzdłuż kierunku lotu. Po wychyleniu ich odpowiednio pod kątem dodatnim lub ujemnym w stosunku do kierunku lotu powstawała na nich siła nośna skierowana odpowiednio w dół lub w górę (na końcu każdego skrzydła skierowana w przeciwną stronę w stosunku do drugiego). Dawało to podobny efekt działania jak lotki.

Po udanych próbach konstruktor zaprojektował następny samolot z podobnym systemem sterowania. W roku 1911 Bronisławski z pomocą swego brata opracował ulepszony system sterowania z ograniczeniem do dwóch płaszczyzn.

Samolot zbudowano w wytwórni H. Farmana pod nadzorem konstruktora. Podstawę do budowy stanowił samolot H.Farman - typ zawodniczy z 1911 roku. W stosunku do samolotu Farmana został on pozbawiony steru z przodu kadłuba. Budowę zakończono jesienią 1911 roku.

Jeszcze tego samego roku samolot wystawiono na Międzynarodowym Salonie Lotniczym w Paryżu. Do końca następnego roku wykonywano na nim loty na lotnisku Juvisy pod Paryżem. Jesienią 1912 roku wymieniono na samolocie silnik Gnome na silnik Burlat.

Powołano Towarzystwo Lotnicze z siedzibą w Paryżu mające na celu produkcję samolotów Bronisławskiego, lecz nigdy nie zrealizowano tego celu.

Samolot Bronisławski II był dwupłatem o konstrukcji mieszanej ze stałym podwoziem. Kadłub z rur stalowych z drewnianymi i stalowymi rozpórkami. Skrzydła drewniane kryte impregnowaną tkaniną. Stery drewniane kryte płótnem. Załogę samolotu Bronisławski II stanowili pilot i pasażer.

Inne fotografie / ilustracje:

Silnik	Gnome	Burlat
Moc [KM]	40	60 - 70
Rozpiętość [m]	13,7 (11 - bez lotek)	13,7 (11 - bez lotek)
Długość [m]	7,7	7,7
Wysokość [m]	2,8	2,8
Powierzchnia nośna [mkw]	40	40
Masa własna [kg]	240	240
Masa całkowita [kg]	430	430
Obciąż. pow. skrzydeł [kg/mkw]	10,75	10,75
Obciąż. mocy [kg/KM]	10,75	6,14
Prędkość maks. [km/h]	85	85

Źródła:

• Andrzej GLASS "Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939", WKiŁ, Warszawa 1977
• Andrzej MORGAŁA "Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924", Bellona Lampart, Warszawa 1997
• Tomasz GOWOREK "Pierwsze samoloty myśliwskie lotnictwa polskiego", SIGMA NOT, Warszawa 1991