Bartel - szybowce nr 1 i 2

Ryszard Bartel jako uczeń szkoły handlowej w Sosnowcu zbudował w 1910 roku swoją pierwszą konstrukcję latającą - ornitopter. Przed jej zbudowaniem wykonał i sprawdził w locie model tejże konstrukcji. Ornitopter miał dwa żaluzjowe skrzydła (o rozpiętości ok. 6,4 m) mocowane na zawiasach do elementu umieszczanego na plecach pilota.

Bartel wykonał na nim próbne skoki (w Sielcu k.Sosnowca), ale niestety nie dały one pozytywnych efektów.

W 1911 Bartel zbudował szybowiec nr 1 wzorowany na modelu Lotni Tańskiego w układzie kaczki. Wcześniej zbudował model i dopiero będąc pewnym co do jego poprawności lotu zabrał się za budowę właściwego szybowca.

Szybowiec był już gotowy na wiosnę 1911 roku, ale wówczas 14-letni konstruktor był zbyt słaby aby biec z 35 kg konstrukcją przy starcie.

Nie zrażając się tym niepowodzeniem zabrał się za opracowywanie i budowę drugiego szybowca.

W lecie 1911 roku szybowiec był już gotowy do lotu. Był to jednopłat o klasycznym dzisiaj układzie ze sterem kierunku i wysokości. Szybowiec posiadał charakterystyczny system sterowania usterzeniem przy użyciu tylko trzech linek do napędu sterów.

Ponadto konstruktor uwzględniając przechyły zamocowanego wahadłowo siodełka pilota skonstruował sterowanie szybowcem w taki sposób, aby pilot przy odruchowym prawidłowym poruszeniu drążka powodował powracanie szybowca do równowagi.

Gotowy szybowiec wypróbowany był w lecie 1911 roku na wzgórzu kamieniołomów Renarda w Sielcu k. Sosnowca. Próby wykonane były metodą latawcową (na lince holującej) a za balast służył brat konstruktora Ludwik.

Dopiero po takim sprawdzeniu konstruktor oblatał szybowiec.

Niestety podczas pierwszego lotu pęknął tylny dźwigar pracujący jako krawędź spływu i szybowiec zwalił się na skrzydło. Z pomocą w odbudowie i korektach szybowca służył konstruktorowi Aleksander Stephan - student Politechniki Lwowskiej.

Na poprawionej wersji szybowca Bartel wykonywał kilkunastometrowe loty na wysokości ok.2 metrów. Najczęściej kończyły się one przechyleniem na prawą stronę i zawadzeniem skrzydłem o ziemię (ale bez uszkodzeń).

Dopiero wyjazd konstruktora z rodziną do Łodzi spowodował przerwanie prób.

Szybowiec Bartla nr 2 był jednomiejscowym górnopłatem o konstrukcji drewnianej. Kadłub z dwóch listew usztywnionych drutami. Skrzydła drewniane kryte płótnem. Usterzenie drewniane kryte płótnem. Załogę szybowca Bartla nr 2 stanowił pilot.

Szybowiec	nr 2
Rozpiętość [m]	7,0
Długość [m]	4,8
Wysokość [m]	1,8
Powierzchnia nośna [mkw]	14
Masa własna [kg]	25
Masa całkowita [kg]	75
Obciąż. pow. skrzydeł [kg/mkw]	5,3

Źródła:

• Andrzej GLASS "Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939", WKiŁ, Warszawa 1977