Stemal-III

Samolot doświadczalny przystosowany do prób płata ze zmiennym profilem. Konstrukcja samolotu została oparta na konstrukcji samolotu Nieuport 80/81E.

Modyfikacje samolotu zostały opracowane przez mjr inż. Stefana Malinowskiego, który od 1916 roku badał możliwości zmiennej geometrii profilu płata w laboratoriach w Petersburgu, Turynie i Paryżu. Dopiero w 1921 roku po uzyskaniu zgody Szefa Lotnictwa rozpoczęto budowę samolotu w warsztatach Szkoły Lotniczej w Bydgoszczy.

Wykorzystano kadłub Nieuporta, powiększono powierzchnię statecznika poziomego i dodano statecznik pionowy. Płat miał zabudowany wewnątrz mechanizm zmiany grubości profilu płata i był uruchamiany lewarkiem znajdującym się w kabinie pilota. Efekt zmiany grubości płata polegał na przemieszczaniu dwóch równolegle zamocowanych rur względem siebie za pomocą dźwigni korbowej.

Próby mechanizmu zostały przeprowadzone w warsztatach szkoły 11 listopada 1921 roku. Samolot po ukończeniu budowy został przesłany na początku sierpnia 1922 roku do CZL. Tam po montażu i dokonaniu koniecznych poprawek, wyregulowano mechanizm zmiany profilu płata.

Oblot samolotu wykonano 12 sierpnia 1922 roku na lotnisku Mokotowskim. Pilotem był ppłk pil. Jerzy Kossowski. Następne loty wykonano 17 sierpnia 1922 roku po zrobieniu kilku przeróbek.

Podczas oceny dokonanej po próbach w locie stwierdzono, że samolot charakteryzuje się krótszym startem, szybszym wznoszeniem i większym pułapem. Ponadto miał mniejszą prędkość minimalną i krótszy dobieg. Do wad zaliczono dużą masę mechanizmu i absorbowanie zbyt dużej uwagi pilota przy obsłudze mechanizmu zmiany geometrii profilu (obsługa wymagała zbyt dużej siły fizycznej pilota).

Pomimo zachęcających wyników prób nie kontynuowano dalszych badań, a samolot odstawiono do hangaru nieużywanych samolotów.

Samolot Stemal-III był jednosilnikowym jednopłatem w układzie parasol. Kadłub drewniany. Skrzydła drewniane, prawdopodobnie kryte sklejką. Samolot nie posiadał uzbrojenia. Załogę samolotu Stemal-III stanowił pilot.

Inne fotografie / ilustracje:

	profil nie zmieniony	profil zmieniony
Silnik	Le Rhone 9J
Moc [KM]	110
Rozpiętość [m]	9,00
Długość [m]	7,16
Wysokość [m]	3,30
Powierzchnia nośna [mkw]	16,00
Masa własna [kg]	620
Masa całkowita [kg]	800
Rozbieg [m]	60,0	30,0
Prędkość maks. [km/h]	165	160
Prędkość min. [km/h]	70	48
Prędkość wznosz. [m/s]	1,04	1,39
Pułap [m]	3000	3600
Dobieg [m]	70,0	35,0

Źródła:

• Andrzej MORGAŁA, "Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924", Bellona Lampart, Warszawa 1997