|
||
| Dokumentacja | Narzędzia | Techniki | Galerie | Projekty | Nowości | Linki | Prawa autorskie | ||
Turcja AD.2014
Tytułem wstępu ...Turcja ... rok 2014 ...Pierwsze co poczułem wylądowaniu na lokalnym lotnisku w Antalya'i to uderzenie gorąca. W dużym holu pasażerskim powitały mnie mnie kopie greckich rzeźb. Dość zaskakujące jak na tureckie klimaty. Widać było żywą pamięć o byłych lokalnych koloniach handlowych starożytnych Greków ...
)
Hotelowy co tygodniowy Dzień Turecki zdjęcie: © Paweł Piwoński 2014 Początki ... i ogólna historia do czasów nieomal obecnych... Po przejrzeniu skróconej historii tego kraju doczytałem, że dopiero po Grekach i Rzymianach przybyli tu z Azji Środkowej protoplaści obecnej kultury - Oguzowie. Działo się to w drugiej poł.IX w.ne.Po walkach z armią Bizancjum, ostatecznie ustanowili swój sułtanat w założonym niegdyś przez Aleksandra Macedońskiego (zwanego też Wielkim) Iconium. W tej kwestii bardzo ważną okazała się być bitwa pod Malazgirt z 1072 r. Dzięki zwycięstwu plemion Oguzów w tej bitwie, miasto to jest znane obecnie jako Konya. Sułtanat ten przetrwał okres 1081 - 1307. W tym czasie oczywiście toczono walki z armiami innych plemion. Ważniejszymi sułtanami byli w tym okresie Keyhusrev, Izzedin Keykavus, Alaeddin Keykubad. W XIII w. pojawiły się w Anatolii plemiona mongolskie. Sułtanat konijski utracił wówczas niezależność po przegranej bitwie pod Kose Dag w 1243 r. Władzę w swych rękach mieli Ilchamidowie i ustanawiani przez nich władcy. W tym okresie zaczęły się tworzyć samodzielne emiraty. W płn.-zach. Anatolii utworzył się Emirat Osmanów. Twórcą dynastii Osmanów (trwającej od 1290 do 1923 r.) był Osman syn Ertugrula z jednego z plemion turkmeńskich. Pierwszą stolicą emiratu był Iznik. W 1326 r. przeniesiono ją do Bursa. Rozpoczęły się walki między poszczególnymi emiratami. Emirat Osmanów pod sułtanem Orchanem zajął początkowo emirat Karesi. Murat I zajął w dalszej kolejności Trację (Bałkany) i kolejne emiraty. Przeniósł też stolicę do Edirne (znaną także jako Adrianopol). Podczas dalszych walk na Bałkanach zajęto Serbię, Bułgarię, Macedonię i Tesalię. Ten pochód podbojów został tymczasowo spowolniony przez najazd Timura na Anatolię, z którym sułtan Bajazyd przegrał bitwę pod Ankarą w 1402 r. Po podniesieniu się po klęscę pod Ankarą, dalsze podboje skierowano na tereny Węgier. W tym czasie sułtan Murat II wygrał dwie bitwy: pod Warną w 1444 r. i pod Kosowym Polem w 1448 r. W roku 1453 sułtan Mehmet II zdobywa Konstantynopol i przenosi do niego stolicę Imperium Osmańskiego. Miasto zostaje przemianowane na Istambuł. Kolejnymi zdobyczami Imperium Osmańskiego stają się: Bośnia, Grecja, Albania, Mołdawia, Wołoszczyzna, Chanat Krymski oraz pozostałe emiraty na terenach Anatolii. Imperium Osmańskie ma swe największe wpływy podczas panowania dwóch sułtanów: Selima I i Sulejmana Wspaniałego. Za czasów ich panowania do terytorium imperialnego dołączone zostały : Zachodni Kurdystan, Irak, Syria, Palestyna, Egipt, północna Afryka (do granic Maroka), Węgry. Bitwa morska pod Lepanto w 1571 r. pokazała pierwsze słabości Imperium Osmańskiego. W XVII wieku widoczne było stopniowe słabnięcie systemu gospodarczego, finansowego, administracyjnego i wojskowego na obszarach imperium. Jednakże pomimo tego Imperium Osmańskie podbiło w tym czasie Kretę, oraz prowadziło wojny na terenach Polski i Węgier. Dopiero klęska pod Wiedniem w 1683 r. dała początek bardziej widocznej utraty części zdobyczy. Po układzie pokojowym w Karłowicach podpisanym w 1699 r. z Polską, przekazano Polsce Podole i część Ukrainy. Od tego pokoju zaczęły się także dobrze układać relacje polsko-tureckie. Po podpisaniu traktatu w Pozarewac w 1718 r., Imperium Osmańskie utraciło kolejne tereny na rzecz Rosji i Austrii. W następnych latach zostaje zwrócony Rosji Krym, wraz z dostępem do Morza Czarnego i podpisana ugoda co do protektoratu nad Mołdawią i Wołoszczyzną. Selim III próbował w XVIII w. zaradzić tej sytuacji przez wprowadzenie reform wojskowych, które dały jednak nieznaczną poprawę. W 1826 r. Mahmut II zlikwidował Korpus Janczarów i postawił na unowocześnienie armii. XIX w. nazwano Wiekiem Wielkich Reform (tzw. Tanizmat). Wdrażano wówczas wiele ulepszeń na wzór państw europejskich oraz związanych z industrializacją ulepszeń technicznych. W tym samym wieku Imperium Osmańskie utraciło po wojnach turecko-rosyjskich swoje wpływy na Bałkanach i Kaukazie Płd. W 1881 r. zostaje utracony na rzecz Francji afrykański port Tunis. Rok później Wielka Brytania przejmuje kontrolę nad terytorium Egiptu. W 1876 r. powstaje ruch Nowoosmanów. Dzięki nim zostaje proklamowana w tym samym roku pierwsza turecka konstytucja.
)
zdjęcie: © Paweł Piwoński 2014 Pod koniec XIX w. powstaje w Turcji także ruch Młodoturków. Przedstawiciele tej formacji politycznej dochodzą do władzy w 1908 r. Przywracacją oni zawieszoną konstytucję z 1876 r. Ten sam rok przynosi również straty w zajmowanych obszarach. Na rzecz Austrii przechodzą dwie krainy - Bośnia i Hercegowina. W 1912 r. włoskie wojska odbijają tereny Libii i Trypolitanii. Kolejne straty terytorialne przynosi wojna bałkańska (1912-13). Udział Turcji w pierwszej wojnie światowej po stronie państw centralnych (Niemcy i Austria) nie wpływa pozytywnie na stan państwa. W latach 1917-18 administracja i wojska tureckie zostają wyparte z Palestyny, Syrii i Iraku. Ostateczne zakończenie działań wojennych przynosi podpisanie 30. października 1918 r. rozejmu w Mudros. Dardanele są okupowane przez wojska Ententy. Sam Stambuł zostaje również obsadzony przez kontyngent okupacyjny wojsk Ententy w latach 1918-1923. Rok 1919 przynosi zajęcie terenów Anatolii przez włoską armię. W tym samym roku rozpoczyna się wojna turecko-grecka. Greckie wojska zajmują w trakcie działań Izmir. Ostatecznie nowożytne państwo tureckie ogłasza swą suwerenność 23 października 1923 r. Pierwszym prezydentem zostaje wówczas Mustafa Kemal. Wprowadza on dużo poważnych reform w polityce wewnętrznej państwa oraz wielu aspektach życia społecznego. Kreował on jednopartyjny system rządzenia. Mając niezbyt dobre doświadczenia z okresu Wielkiej Wojny, Turcja nie przystąpiła do działań w 1939 r. i dopiero w 1945 r. wypowiedziała wojnę Niemcom. Po 1945 r. Turcja przeszła na system wielopartyjny. W 1951 r. zdecydowano się na wysłanie kontyngentu tureckiego na wojnę w Korei. Od 1952 r. Turcja została przyjęta w poczet państw NATO. W 1960 r. przeprowadzono pierwszy zamach stanu. Wprowadzono po nim w 1961 r. nową konstytucję. W tym samym roku przeprowadzono również wybory według zasad określonych w nowej konstytucji. 12 marca 1971 przeprowadzono wojskowy zamach stanu. W roku 1974 Turcja była zaangażowana w interwencję na Cyprze. 12 grudnia 1980 r. państwo przeszło kolejny wojskowy zamach stanu. Referendum w sprawie kolejnej nowej konstytucji było przeprowadzone w 1982 r. W następnym roku odbyły się wybory według znowelizowanych zasad. W 1987 r. Turcja zgłosiła swe członkostwo do Wspólnoty Europejskiej. Duże zachwianie gospodarki spowodował kryzys bankowy z 2001 r. Od grudnia 2004 r., przedstawiciele rządu tureckiego prowadzą rozmowy w sprawie przyjęcia do Unii Europejskiej.
Inne drobiazgi i detale ... z mojego pobytu w Turcji
Materiały źródłowe:
Tekst i zdjęcia: Paweł Piwoński
|
||
| 03.02.2017 © Modelarstwo PawłaP |