Mil Mi-1 (PZL SM-1)

Wielozadaniowy śmiglowiec rosyjski będący pierwszą konstrukcją Michaiła Mila. Prace projektowe rozpoczęto w 1947 roku. Śmigłowiec otrzymał początkowo oznaczenie GM-1.

W październiku 1948 roku rozpoczęto pierwsze próby prototypu. Pilotem doświadczalnym był M.Bajkałow. Główne badania w locie wykonywano na prototypie nr 1, natomiast na prototypach nr 2 i 3 piloci M.Gałłaj i W.Winnicki wykonywali skrócone próby w locie.

Próby państwowe rozpoczęto 10 listopada 1949 roku. Podczas przygotowań do ww prób w kwietniu 1949 roku rozbito pierwszy prototyp śmigłowca, a pilot zginął na miejscu.

Po przejściu prób wprowadzono w 1950 roku śmigłowiec GM-1 do produkcji pod nazwą Mi-1. Przez cały kilkunastoletni okres użytkowania tego śmigłowca wprowadzono do jego konstrukcji następujące zmiany:

• wprowadzono połączoną dźwignię do sterowania skokiem wirnika i mocą silnika zamiast dwóch oddzielnych,
• zmieniono strukturę wewnetrzną i technologię produkcji łopat wirnika głównego (m.in. zmieniono strukturę dźwigara),
• wyposażono łopaty wirnika głównego w instalację przeciwoblodzeniową,
• wprowadzono do użycia łopaty całkowicie metalowe zamiast łopat o konstrukcji mieszanej (metalowo-drewnianej),

W ZSRR wytwarzano ten śmigłowiec w następujących wersjach:

• Mi-1T - wersja podstawowa zabierająca pilota i 2, a później 3 pasażerów,
• Mi-1A - z silnikiem AI-2W z resursem powiększonym do 600 godzin (z począkowych 300) i wprowadzonym nowym dźwigarze w łopatach wirnika głównego, oraz kilkoma innymi zmianami,
• Mi-1M - zmieniono łopaty wirnika głównego na całkowicie metalowe, oraz wprowadzono kilka innych zmian konstrokcyjnych. Dodatkowo w odmianie sanitarnej umieszczono po bokach kadłuba dwie gondole mieszczące nosze z chorymi,
• Mi-1NCh - wersja z dwoma dodatkowymi zbiornikami umieszczonymi po bokach kadłuba o pojemności 250 litrów każdy,
• Mi-1MG - wersja z pływakami przeznaczona dla floty wielorybniczej. Używano dwóch rodzajów pływaków:
  • I rodzaj, pływaki okalające wszystkie trzy koła podwozia,
  • II rodzaj, cztery pływaki w kształcie cylindrów. Po dwa z każdego boku kadłuba.

Wytwarzano także wersje z podwójnymi sterownicami (do szkolenia i treningu), które oznaczano Mi-1TU, AU i MU. W Polsce wytwarzano i używano śmigłowce Mi-1 pod nazwą SM-1. Dokumentację techniczną do tego śmigłowca dostarczono do zakładów WSK Świdnik w 1955 roku. Pierwsze 4 śmigłowce z dostarczonych z ZSRR częsci zmontowano i oblatano w 1956 roku. W następnym roku uruchomiono linię produkcyjną SM-1 w WSK Świdnik. Produkowano tam następujące odmiany SM-1:

• pasażersko-łącznikowa (początkowy okres produkcji),
• sanitarna (SM-1S),
• szkolna (SM-1Sz),
• rolnicza z rozpylaniem środków pylistych (SM-1Z),
• dźwigowa (SM-1D).

Ponadto w WSK Świdnik prowadzono także prace rozwojowe na skutek których wprowadzono modyfikacje konstrukcji śmigłowca SM-1:

• SM-1/600 - wersja ze zwiększonym resursem z 200 godzin do 600. Weszła do produkcji w 1960 roku jako SM-1W (odpowiednik Mi-1M) i była produkowana w następujących odmianach:
  • pasażerska,
  • sanitarna,
  • rolnicza z rozpylaniem środków pylistych i cieczy (SM-1WZ).
• SM-1Wb - z resursem podniesionym do 800 godzin. Weszła do produkcji w 1963 roku pod tą samą nazwą (SM-1Wb).

Oprócz ww modyfikacji w roku 1959 oblatano prototyp śmigłowca SM-2, którego konstrukcja była oparta na konstrukcji SM-1.

Mi-1 (SM-1) był klasyczną konstrukcją jednowirnikową z wirnikiem ogonowym. Wirnik nośny początkowo miał konstrukcję mieszaną (metalowo-drewnianą), a w końcowych wersjach wprowadzono do produkcji łopaty całkowicie metalowe. Śmigło ogonowe miało konstrukcję drewnianą i było kryte tkaniną. Kadłub składał się z kratownicy spawanej ze stalowych rur i pokrytej blachą duralową , do której to kratownicy była mocowana kabina załogi. Belka ogonowa miała konstrukcję półskorupową całkowicie metalową, z pracującym poszyciem. Belka końcowa miała konstrukcję skorupową, całkowicie metalową, z pracującym poszyciem. Podwozie stałe trójkołowe (podwozie przednie - 1 koło, główne - 2 koła). Dodatkowo do belki ogonowej była na stałe zamocowana płoza ogonowa, chroniąca śmigło ogonowe przed zniszczeniem. Załogę śmigłowca stanowił jeden pilot oraz dwóch(Mi-1T) lub trzech (pozostałe wersje) pasażerów

Inne fotografie / ilustracje:

Wersja	Mi-1T	Mi-1A	Mi-1M
Silnik	gwiazdowy AI-26W	gwiazdowy AI-26W	gwiazdowy AI-26W
Moc [KM]	575	575	575
Średnica wirnika [m]	14,30	14,30	14,50
Długość z wirującymi wirnikami [m]	16,95	16,95	17,50
Długość (bez wirników) [m]	12,10	12,10	12,10
Masa własna (odmiana pasażerska) [kg]	1786	1798	1865-1911
Masa całkowita [kg]	2400	2400	2470
Prędkość maks. [km/h]	170	170	170
Zasięg [km]	380	380	380

Źródła:

• Andrzej GLASS, "Polskie skrzydła", Interpress, Warszawa 1984
• Jerzy GRZEGORZEWSKI, "TBiU nr 38 Śmigłowiec Mi-1", WMON, Warszawa 1975
• Michael HEATLEY, "Helicopters", Bison Books, London 1990
• Multimedialna Encyklopedia Lotnictwa Wojskowego, Bellona, Warszawa 1998
• Ryszard WITKOWSKI, "Wiropłaty w Polsce", WKiŁ, Warszawa 1986
• Tadeusz KRÓLIKIEWICZ "Polski samolot i barwa", WMON, Warszawa 1990
• Zbiory własne autora, Muzeum Lotnictwa Polskiego, Kraków 2000
• Zbiory własne autora, Muzeum Sił Powietrznych, Dęblin 2012