| |
TS-11 Iskra bis D/DF
\
\
TS-11 Iskra bis D/DF
TS-11 Iskra bis DF, 10. Eskadra Lotnictwa Taktycznego, egzemplarz muzealny odnowiony przez Stowarzyszenie Grupa Archeo, Łask 2015,
Źródło: zbiory własne autora
Polski samolot będący rozwinięciem TS-11 Iskra bis B. Produkownay w odmianach: szkolno-bojowym (bis D), oraz szkolno-rozpoznawczym (bis DF)
Prototyp wersji bis D był modyfikacją egzemplarza 1H-0720 (TS-11 Iskra bis B). Został oblatany 19 września 1973 r.
W stosunku do poprzednich odmian miał zdwojony zapas amunicji strzeleckiej do działka pokładowego. Zmiany dotyczyły także modelu montowanego działka.
Cztery punkty podwieszeń podskrzydłowych, zostały zmodyfikowane i można było pod nimi przenosić dowolny zestaw uzbrojenia. Wersja DF mogła przenosić trzy aparaty AFA-39.
Samoloty tych wersji produkowano w latach 1974-85 (począwszy od XI. serii). W latach 1975-76 wyprodukowano i sprzedano do Indii 50 egzemplarzy wersji bis D.
Pierwszy egzemplarz wersji bis DF (3H-1221) wyprodukowano 5. czerwca 1975 r. Produkcja była zawieszona w latach 1979-82. Powodem były problemy związane z wdrożeniem do produkcji silnika SO-3W.
Samoloty produkowane od 1982 r. (od XVIII. serii) miały zmodyfikowane wyposażenie awioniczne. W kabinie pilota zamontowano dodatkowo dwa sferyczne lustra.
XX. seria była ostatnią serią produkcyjną. Była to partia 15-tu egzemplarzy, na uzupełnienie braków w jednostkach.
Łącznie wyprodukowano 86 egzemplarzy w wersji bis D, i 122 egzemplarze w wersji bis DF.
Samolot TS-11 Iskra bis D/DF był dwumiejscowym wolnonośnym średniopłatem o konstrukcji całkowicie metalowej.
Kadłub półskorupowy. Skrzydło (z kierownicami strug) i usterzenie także o konstrukcji półskorupowej.
Podwozie trójpodporowe chowane w locie, z hamulcami tarczowymi.
Kabina hermetyzowana i klimatyzowana z fotelami wyrzucanymi.
Samolot był wyposażony w instalacje: hydrauliczną, pneumatyczną, przeciwoblodzeniową, przeciwpożarową, klimatyzacyjną, tlenową i elektryczną.
W skład wyposażenia dodatkowego wchodziły m.in.:
- radiostacja UKF R-802W lub RS-6105 (od egz 3H-1801)
- radiowysokościomierz RW-UM
- radiokompas ARK-9, ARL-1601 (od egz 3H-1801), ARL-1603 (od egz 3H-2001)
- busola magnetyczna BL-03 (od egz 3H-2001)
- odbiornik znaczników MRP-56 lub MRP-56/P (od egz 3H-1801)
- trzy aparaty AFA-39 (jeden pod kadłubem i dwa przy wlotach powietrza - wyłącznie w wersji DF)
- urządzenie IFF Chrom
- urządzenie rejestrujące SARPP-12GM (tzw."czarna skrzynka") (od egz 3H-1801)
Uzbrojenie pokładowe składało się z zamontowanych na stałe w dziobie: działka NS-23 kal.23 mm, oraz fotokarabinu S-13. Używano celownika ASP-3NM-I. Począwszy od ezglemplarza 3H-1620 montowano działko NS-23KM, a w części późniejszych egzemplarzy działko NR-23.
Uzbrojenie podwieszane można było zamontować na czterech belkach podskrzydłowych. Możliwe było podwieszanie :
- bomb 50 kg
- bomb 100 kg
- bomb oświetlających OMAB-100 (używanych w jednostkach lotnictwa Marynarki Wojennej)
- zasobników Mars-3 (po 4 rakiety S-5 w każdym)
- zasobników Mars-4 (po 8 rakiet S-5 w każdym)
Załogę samolotu TS-11 Iskra bis D/DF stanowili: instruktor pilot i uczeń pilot.
Inne fotografie / ilustracje:
TS-11 Iskra bis D, egzemplarz muzealny odnowiony przez Stowarzyszenie Grupa Archeo, Łask 2015, widok na detale prawej burty, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis D, egzemplarz muzealny odnowiony przez Stowarzyszenie Grupa Archeo, Łask 2015, widok na osłonę dziobową od strony działka pokładowego, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis D, egzemplarz muzealny odnowiony przez Stowarzyszenie Grupa Archeo, Łask 2015, widok na podwozie od strony nosowej samolotu, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis D, egzemplarz muzealny odnowiony przez Stowarzyszenie Grupa Archeo, Łask 2015, widok na wlot powietrza do silnika, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis D, egzemplarz muzealny odnowiony przez Stowarzyszenie Grupa Archeo, Łask 2015, widok na tablicę przyrządów w pierwszej kabinie, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis D, egzemplarz muzealny odnowiony przez Stowarzyszenie Grupa Archeo, Łask 2015, widok na tablicę przyrządów w drugiej kabinie, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis D, egzemplarz muzealny odnowiony przez Stowarzyszenie Grupa Archeo, Łask 2015, widok na fotel wyrzucany, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis D, egzemplarz muzealny odnowiony przez Stowarzyszenie Grupa Archeo, Łask 2015, widok na osłonę kabiny, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis D, egzemplarz muzealny odnowiony przez Stowarzyszenie Grupa Archeo, Łask 2015, widok na wskaźnik wysunięcia podwozia, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis D, egzemplarz muzealny odnowiony przez Stowarzyszenie Grupa Archeo, Łask 2015, widok na rurkę Pitot'a, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis D, egzemplarz muzealny odnowiony przez Stowarzyszenie Grupa Archeo, Łask 2015, widok na część ogonową, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
| Silnik |
SO-3
(odrzutowy) |
SO-3W
(odrzutowy) |
Ciąg [kG]
|
1000
|
1100
|
Rozpiętość [m]
|
10,06
|
10,06
|
Długość [m]
|
11,15
|
11,15
|
Wysokość [m]
|
3,5
|
3,5
|
Powierzchnia nośna [mkw]
|
17,5
|
17,5
|
Masa własna [kg]
|
2560 (bis D)
2613 (bis DF) |
2560 (bis D)
2613 (bis DF) |
Masa całkowita [kg]
|
3840
(bis D/DF) |
3840
(bis D/DF) |
Prędkość maks. [km/h]
|
620
|
720
|
Prędkość wznosz. [m/s]
|
16
|
20
|
Pułap [m]
|
11 000
|
12 500
|
Zasięg [km]
|
1200
|
1250
|
Źródła:
-
Andrzej MORGAŁA, "Polskie samoloty wojskowe 1945-1980", WMON, Warszawa 1981
-
Tadeusz KRÓLIKIEWICZ "Polski samolot i barwa", WMON, Warszawa 1990
-
A.MISIOREK, T.KRÓLIKIEWICZ, "TBiU nr 13 Samolot TS-11 Iskra", WMON, Warszawa 1971
-
Praca zbiorowa, "TS-11 Iskra", AEROMAX, 2001
-
Zbiory własne autora
|
|
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)